ئامادەكردنی: زاهیر سدیق و مەحمود نەجمەدین بەشی سێیەم لهۆن قادر : مەولانا لەو قۆناغانەدا كە ئاشنا دەبێ بەشەمسی تەبرێزی ئەكەوێتە هۆنراوە نووسین، و بۆ ئاگاداریت مەولانای رۆمی یەك هۆنراوەی خۆی نەینووسیوە، مەولانا پێش ئاشانابوونی بەشەمسی تەبرێزی تەقریبەن نزیكەی هەژدە بەیتی لەمەسنەوی و مەعنەوی نووسیوە، دواتر لەگەڵ ئاشنابوونی بەشەمسی تەبرێزی، شەمس كابرایەكی توندوتوڕە بووە، ئاستی خوێندەواری زۆر لاواز بووە، بەڵام ئەوانەی كە مەولانا ناسن ئەڵێن شەمسی تەبرێزی، دواتر حوسامەدین، دواتر سەڵاحەدینی زەركوب هەموو ئەمانە، رۆڵی مامانایان بینیوە بۆ مەولانای رۆمی بەو مانایەی كە مەولانا هەموو جارێ خۆی وتویەتی: شتانێك هەیە لەناخی مندا ئەمهەژێنی، ئەم جوڵێنێ وەك ژانی منداڵێك لەسكی دایكی بێتە دەرێ، چۆن مامانێك دێت ئەم كارە ئاسان دەكات بۆ لەدایكبوونی منداڵێك، مەولاناناسەكان ئەڵێن شەمسی تەبرێزی، دواتریش حوسامەدین و سەڵاحەدین هەموو ئەمانە رۆڵی ئەم مامانەیان بینیوە كە ئەم ئیحساسە بەهێزە قودرەتە گەورەیەی ناخی مەولانا لەشیعردا دێتە دەرێ، بۆیە خوێنكارەكانی و ئەوانەی دەوروبەری مەولانا هەمیشە بەدەورییەوە بوون، مەولانا شیعری وتووە و ئەوان نووسیویانە، مەولانا خۆی یەك دێڕ شیعری نەنووسیووە، دیقەت بە بۆ نموونە دیوانی حافزی شیرازی، دیوانی سەعدی، چەندین دیوان و چاپی هەیە، بۆ؟ چونكە حافز و سەعدی لەگەڵ ئەوەی كە عارفێكی گەورە بوون، بەڵام شاعیر بوون، شیعریان نووسیوە، بۆیە سەیر دەكەیت، شیعریان نووسیوە لەچاپێكی تردا دەستكاریان كردووە بەجۆرێكی تر، سەیر ئەكەیت چاپێكی جۆرێكە و چاپێكی تری بەجۆرێكی ترە. مەولانا شتی وای نییە، مەولانا شیعری وتووە، بەتایبەتی غەزەلیاتەكەی لە لەحزاتی هەیەجانی سەماكردن و عیبادەت كردندا وتویەتی. ساتگەلێك كە ئیتر گەیشتووەتە ئەوجی گەرم بوون و ئیحساسی نزیكبوونەوە لەخوا و ئیحساسی ئیلهام بۆ هاتن. بۆیە مەولانا هەموو شیعرەكانی خۆی نەینووسیوە وەكو وتمان، بەڵكو بۆیان نووسیوە، لەمەولانا نوسخەی یەكەم و دووەم نییە، بۆیە ئەتوانین بڵێین حافز و سەعدی شاعیرێكی عارفن، شاعیرێكن بەڵام زەمینەی رۆشنبیرییان عرفانە، بەڵام مەولانا عارفێكی شاعیرە، مەولانا عارفە بەڵام شیعر وەسیلەیە، وەسیلەیە بۆ دەربڕینی بابەتەكانی، مەولانا لەشیعرەكانیدا كەرەستەی فەلسەفی ئەدۆزیتەوە لەشیعرەكانیدا، بەڵام فەیلەسوف نییە و زۆریش دژ بەفەلسەفە بووە، مەولانا زەمینەیەكی عرفانی گەورە و دەربڕینێكی عرفانی گەورەی هەیە بۆ وجود، بەڵام لەهەمان كاتدا زۆر نەیار بووە لەگەڵ ئەو جۆرە عرفانەی بۆ نموونە محێدینی عەرەبی هەیبووە، كە مونەزیری یەكەمی عرفانە لە دنیای تەسوف و عرفانی ئیسلامیدا، هەتا یەكێ لەخوێنكارەكانی محێدینی عەرەبی لەقۆنیە هاوژیانی، یاخود نزیكی مەولانابووە، بێگومان مەولانا هیچكات لەگەڵ ئەوەدا نییە دین تەعقید بكرێ. ئەگەر دیقەت بەی كۆی شیعرەكانی مەولانای رۆمی لەتێڕوانینیدا بۆ ئاین هەمیشە بەجۆرێك لەجۆرەكان ئاسان، خۆی وتەنی وەك ئاو دەیەوێت دین نمایش بكات، نەك تەعقیدی بكات. بۆ نموونە تێڕوانینەكانی محێدینی عەرەبی شەرحی شەرحی بۆ كراوە، ئەوەندە سەختە تێگەیشتنی. بۆیە یەكێك لەخوێنكارەكانی محێدینی عەرەبی كە لەهەمان كاتدا كوڕی تەبەنی محێدینی عەرەبی بووە لەقۆنیە جۆرێك لەململانێ لەنێوانیان هەبووە، بەڵام بەوجۆرە نەبووە، بەداخەوە ئەم ململانێیە لەخوارەوە لەلای خەڵكی سادە و بازاڕی ململانێكە توند بووە، تەنانەت واكەوتووەتەوە كە لایەنگرانی خوێنكارەكەی محێدینی عەرەبی و لەگەڵ لایەنگرانی مەولانای رۆمی بەتوندی قسەیان بەرانبەر بەیەكتری وتووە، مەولانا شیعری هەیە هەندێك كەس وەك سەگ بەرانبەر بە شیعرەكانی ئێمە ئەدوێن، مەبەستی لەوانەن كە خۆیان بەلایەنگری خوێنكارەكەی محێدینی عەرەبی ئەزانن، بەڵام ئەمان ململانێكەیان ململانێیەكی ناشایستە و ناجۆر نەبووە. تەنانەت وەكو نوكتە، ئەگەر قسەیەكی خۆش بیگێڕینەوە نەك وەكو نوكتە. جارێكیان هەردووكیان لەیەك مزگەوتدا نوێژ دەكەن، ئەو قوتابییەی محێدینی عەرەبی لەگەڵ مەولانای رۆمی، ئەو ئیمامەی كە لەوێیە دووجار لەنوێژەكەدا قول یا ئەوهەلكافیرون دەخوێنێ، دوای كە لەنوێژەكە ئەبنەوە مەولانا رۆمی ئەڵێ یەكەمیان بۆ تۆ بوو، دووەمیان بۆ من بوو، چونكە هەردووكمان بەكافر ئەزانێ، بەهەرحاڵ مەولانای رۆمی تێڕوانینی خۆی هەیە بۆ وجود، بۆ خوا، بۆ دین، یەكێك لەتێڕوانینە جوانەكانی مەولانا لەشیعرەجوانەكانیدا كە من ئێستا شیعرەكەم لەبەر نییە، بەڵام مەفهومەكەیم لەبیرە، چونكە باسەكەمان باسی مەولانایە، مەولانا پێی وایە كە هیچ كەس ناتوانێ ئیدیعای ئەوە بكات بڵێت دین لای منە، دین مۆدێلی هەیە، ئەمە مۆدێلێكێتی، كە لای مەولانا هەیە، ئەوەش مۆدێلێكی ترێتی كە لای محێدینی عەرەبی هەیە، بەڵام كامیان ئەتوانن زۆرترین كاریگەری هەبێ لەسەر واقیعی خۆیان، مەولانای رۆمی هەشت سەد ساڵ پێش ئێستا ژیاوە، ساڵی 2012لەراپرسییەكی نەتەوەیەكگرتووەكاندا لەسەر ئەوە كرا كە زۆرترین خوێنەر بۆ كام كتێبەیە لەئاستی جیهاندا مەولانای رۆمی یەكەم بوو. بوشرا كەسنەزانی: مەولانا بەشێوە زۆر دیارەكەی كە رەخنەگران پێیان وایە كتێبێك وەكو دائیرەتومەعاریفێكی ئیسلامی و سۆفیگەری دنیا سەیر بكرێت، مەسنەوی ومەعنەویە. ئەمە رای من نییە، رای ئەوانەیە كە ئیشیان لەسەر مەسنەوی و مەعنەوی كردووە. یەكێ لەوانە نیكلسۆنە لەساڵی 1937دا شەرحێكی دوورودرێژی لەشەش دەفتەردا بۆ شیعرەكانی مەولانا كردووە، دواتر نووسەرەكانی تری تورك و فارس و ئەفغانی و ئینگلیز كاریان لەسەری كردووە، ئەم بەرهەمە بەرهەمێكی زۆر ناوازە و گرنگە، حیكایەتی دروستبوونەكەشی حیكایەتێكی سەیرە، دیارە وەك ئاماژەمان پێدا مەولانا لەناو عەشقی شەمسی تەبرێزیدا سەرلەبەری ژیانی ئەگۆڕێ. لەپاش رەهەندەكردنی شەمسی تەبرێزی بۆ جاری دووەم لەگەڵ خەلیفەیەكیدا كە ناوی سەڵاحەدین زەركوبە پەیوەندییەكی رۆحی پەیدا ئەكات، لەدوای ئەویش لەگەڵ حوسامەدینی چەڵەبیدا. حیكایەتەكان ئەوە ئەڵێن مەولانا خاترێكی زۆری حوسامەدینی چەلەبی لەلایە، بەجۆرێك پەیوەندییەكی قوڵی لەگەڵ دا هەیە. ئەبینێت مریدەكان بەردەوام مەنتق التەیرەكەی فەریددینی عەتار و حەدیقەكەی سەنایی دەخوێننەوە ، سەیرێكی مەولانا ئەكات و ئەڵێت یا شێخ ئێوە بۆچی بەرهەمێكی وادانانێن كە مریدەكانتان سودی لێ ببینێ؟ دەڵێن هەر لەو كاتەدا بەشێوەیەكی زۆر زۆر سەیر لەناو عەمامەكەیدا پارچەیەك كاغەز دەردەهێنێ و هەژدە بەیتی سەرەتای مەسنەوی و مەعنەوی تێدایە كە بە نەی نامە ناسراوە. لەسەرەتای بەیتەكاندا تا هەژدە بەیتی بەگێڕانەوەكە وەك ئەوترێ لەناو عەمامەكەیدا دەردەهێنرێ، لەوەوە حوسامەدینی چەلەبی بەردەوام هانی دەدا بۆ نووسینی مەسنەوی و مەعنەوی، نەك هەر نووسینەوە بەڵكو یاریدەدەرێكی رۆحی ئەوە ئەم شاكارە بەرهەم دەهێنێ، هەموو بابەتێكی رۆحی و عرفانی و سۆفیزم و عەشق و ئەوین لەخۆ دەگرێ و ئەبێتە سەرچاوەیەكی زۆر گرنگ بۆ ئەدەبیاتی دوای خۆی چ لەناو فارسیزماناندا لەوەخت و سەردەمی خۆیدا و هەروەها ئەفغان و هیندستان و پاكستانیش ئەگرێتەوە بەكشمیریشەوە، و لەسەردەمی مۆدێرنەشدا ئەوانەی كە هەودای رۆحن و ئەوانەی كە وێڵی رۆحناسین بەدوای بەرهەمەكەی مەولاناوەن. من دەمەوێت ئاماژە بەو خاڵە بكەم كە چییە وادەكات لەسەردەمی مۆدێرنەدا خەڵكانێكی زۆر رووبكەنە مەولانا، لەوانەیە هۆكاری یەكەمی ئەوە بێت لەسەردەمی مۆدێرنەدا كەلێنێكی زۆر گەورەی رۆحی هەیە لەناو تاكدا بەتایبەتی لەئەوروپا، ئەم كەلێنە پێویستی بەپڕكردنەوە هەیە، مرۆڤی مۆدێرنە تێر بووە لەزۆربەی شتە مادییەكان، پێویستی بە لایەنێكی رۆحییە، ئەم لایەنە رۆحییە سەنتەرەكەی رۆژهەڵاتە لەناو رۆژهەڵاتدا ئەدەبیاتدا عرفانی ئیسلامییە، لەناو عرفانی ئیسلامیدا من پێم وایە دیارترینیان مەولانای رۆمییە. ئەوخانمە بەشێوەی رۆمان بابەتێك بەرهەم دەهێنێ، مەبەست ئەلیف شەفەقە، كە رۆمانی چل رێساكەی عەشقی بەرهەم هێناوە، لەراستیدا كۆمەڵێك پەیامی مەولانای رۆمییە، لەمەسنەوی و مەعنەوییەوە، لە غەزەلیاتەكەیەوە، لەفیهی مافیهییەوە وەرگیراوە و بەشێوازێكی سادەی رەوانی سەهلی مومتەنیع داڕێژراوە بۆ كەسانێك كە شارەزای مەولانا نەبن زۆر جێگەی بایەخ و سەرنجە، ئەمەش گەورەیی مەولانامان بۆ دەردەخا، بۆچی؟ چونكە شیعرەكانی روویەكی قوڵی فەلسەفییان هەیە، ئەم رووە قوڵە بۆ كەسانێكە كە خاوەن ئەزموونێكی زۆربن، كەسانێك كە بتوانن ئەو عرفانیەتە هەزم بكەن، لەهەمان كاتدا روویەكی ئاسایی رووكەشیشی هەیە كە تۆ دەتوانی بەرستەی سادەی لێ بێنیتە دەرەوە و سوودی لێ ببینی وەكو چۆن لە چل رێساكەی عەشقدا كراوە، بۆ نموونە لەیەكێ لەشیعرەكانیدا ئاماژە بە عەشق ئەدات، كە پێویستە عاشق كەسێكی پاك بێت، كەسێكی بێ كینە بێت، ئەمە تۆ دەتوانی وەك رستە دەریبهێنی بەكاری بهێنی. لهۆن قادر: مەولانا عارفێكی شاعیرە ئایدیا و تێڕوانینەكانی خۆی لە ڕوانگەی بەیتە شیعرییەكانییەوە خستووەتە روو. بەو ئەندازەیە نەیویستووە وەكو شاعیرێك دەركەوێت و ببێت بەشاعر. مەولانای رۆمی لە دنیای ئەدەبدا كاریگەری لەسەر گەلێك ئەدیب و ئەدەبیاتی كلاسیك و دنیای مۆدێرنیش هەبووە، لەكۆنەوە تاوەكو ئەمڕۆ مەولانا جەلالەدینی رۆمی رۆچووەتە ناو رۆحی گەلێك شاعیر و رۆمانووسی جیهانەوە لەدنیای شیعر و غەزەلیشدا چ لەكلاسیكی كوردی و چ لەشیعری نوێی كوردی غەزەلیاتی مەولانا رەنگدانەوەی هەیە. بوشراكەسنەزانی: نالی لەیەكێ لەغەزەلەكانیدا بەمە دەست پێدەكات: دڵ دەڵێ مەیلی چەمەن خۆشە، جەوابی نادەم مودەتێكە لەقەفزدایە عەزابی نادەم، ... لێرەدا نالی ئەگەرچی كۆی غەزەلەكە قسە و گفتوگۆی خۆی لەگەڵ دڵ كە دڵ مەیلی لەچوونە دەرەوە هەیە، دیارە ئەم لەكاتی فەقێیەتی و موستەعیدیدا بووە و هێشتا نەگەیشتووەتە پلەی مەلایەتی بەلایەوە گرنگ بووە حەزی لەكتێبەكان بێ، دڵم حەزی لەچوونە دەرەوە بووە، بەڵام ئەو ئەڵێ نا دەبێ تۆ دانیشی بەلای ئەمەوە دوای كە سەیر دەكات غەزەلێكی نووسیوە لە میانەی ئەم گفتوگۆیەدا لەنێ,انی مانەوە لەگەڵ كتێبدا و لەگەڵ چوونە دەرەوە بۆ دەشتودەر، بەرهەمەكەی غەزەلێكە بەوپەڕی غرورەوە وەكو غرورە هەمیشەییەكانی نالی، كەپێموایە مەغرورترین شاعیری ئەدەبی كوردییە. دەڵێ من ئەم غەزەلەم نووسیوە بەدووسەد مەسنەوی، واتە قیمەتی مەسنەوی دەزانێ چەندە، بەیەك مەسنەوی نا، بەدووان نا.. بەدووسەد مەسنەوی و لوبی لوبابی نادەم، لوبی لوباب كتێبێكی سەیفەدینی ئامودییە بەهاكەی لەمەسنەوی كەمتر نییە، لێرەوە ئەم غرورەی نالی ئەبینین ئەیەوێت بڵێ من ئاگام لە ئەدەبی فارسییە، ئاگام لەمەسنەوی و مەعنەوییە بەڵام كاریگەریم تێناكات و غەزەلێكی خۆم بەدووسەدانەی مەسنەوی ناگۆڕمەوە، وەكو چۆن هەربۆ تەواوكاری ئەم غرورەی نالی لەشوێنێكی تردا ئەڵێ فارس و كورد وعەرەبم هەرسێ بەدەفتەر گرتووە ... لەهەر یەكێ لەو ئاماژانەدا، ئاماژەی زمانزانین یان عەرەبی زانین و فارسی زانین دا ئاماژەش بەوە ئەدات كە ئەم ئاگاداری مەسنەوی مەعنەوییە و بەغروری شاعیرانەی خۆیەوە باسی دەكات. ئەگەر ئاماژەیەك بدەین بەمەحوی، لەوانەیە لای مەحوی ئەم مەسنەوی و مەعنەوی مەولانا دەربكەوێتەوە كە ئەگەرچی من وەكو زۆرێك لەئەكادیمیستەكان پێم وانییە مەحوی كاریگەرییەكەی زۆر زەقبێ كە ئەوەی چەندەها شیعری وەرگرتبێ، بەڵام چەند بەڵگەیەكی دیار هەیە كە ئەوەی لەبەر چاوە ئێمە ئەتوانین ئاماژەی پێبدەین، مەحوی لەشیعرە فارسییەكانیدا لەرووی فۆرمەوە هەندێكجار لەرووی زاراوەوە سودی لەشیعرەكانی مەولەوی وەرگرتووە وەكو چۆن ئێمە لەكلاسیكی رۆژهەڵاتیدا كۆمەڵێك وشە و زاراوە و كۆمەڵێك وێنەمان هەیە، تەقریبەن ئەتوانم بڵێم چەسپاوە ئەم وێنانە، بۆ نموونە فەرهەنگێكە ئەدەبیاتی كلاسیكی رۆژهەڵات فەرهەنگێكی تەقریبەن سنووردارە، وێنەكان بەردەوام ئەهێنرێن و دووبارە دەكرێتەوە، ئەو وێنانەی كەلای حافز دەبینرێ، لای نالی ئەبینرێ، لای موتەنبی ئەبینرێ، لای عەتار، لای فڵان لای فیسار.. بەوشێوەیە ئەم فەرهەنگە فەرهەنگێكە بەردەوام بەر زاراوەكانی ئەكەویتەوە، بەڵام چۆنێتی سەرلەنوێ خستنەوە رووی بەپێی رۆحیەت و مەعریفەتی شاعیرەكە ئەگۆڕێت، مەحوی ئەم رۆحیەتەی خۆی هەیە كاتێك ئەم زاراوانە بەكار ئەهێنێ لەشیعرە فارسییەكانیدا تۆ هەست دەكەیت رۆحیەتی خۆی تێدایە. پارچەیەكیشی هەیە وەكو پیاهەڵدانێك بۆ شەرحی مەسنەوی و مەعنەوی هەربەزمانی فارسی، بێجگە لەوەی دوو بەیتی مەسنەوی تەخمیس كردووە و بە زمانی فارسی و ئاماژەی پێداوە كە ئەمەی لەمەسنەوی و مەعنەوییەوە وەرگرتووە، واتە مەحوی لە غرورێكی زۆرەوە قسە ناكات وەكو چۆن هەمیشە عارفێكی متوازع بووە، بۆیە ئەم جیاوازییەی لەگەڵ نالیدا هەبووە، چونكە پێموابێ نالی ئەوەندەی خەریكی غەزەلیات بووە، ئەوەندە خەریكی بابەتە ئاینی و رۆحییەكان نەبووە، لەكاتێكدا مەحوی عارفێكی گەورە بووە بەهەموو مانایەكەوە، چ وەكو رەفتار و چ وەكو شیعر و چ وەكو بیركردنەوە، لەبیتێكدا مەحوی دیسان وەكو هاوشێوەی نالی بەڵام جیاواز لەنەمەتی ئەو ئاماژە ئەدات بەوەی كە ئەویش مەسنەوی خوێندوەتەوە و ئەیناسێ. لهۆن قادر: باسی جەژنی قوربان لای مەولانا و لای مەولەوی تاوە گۆزی كە بەرای متەوازعانەی من مەولەوی تاوەگۆزی لە مەولانای رۆمی جوانتر هێناوێتیەوە و جوانتری پێكاوە، مەولانای رۆمی كە باسی جەژنی قوربان دەكات دەڵێت ئاژەڵەكان مەڕو بزن و رەشەوڵاخ كە ئەخۆن، ئەلەوەڕێن ئەزانن سەر ئەبڕدرێن، ئەزانن ئەخورێن، بەڵام بۆیە ئەژین وبۆیە ئەلەوەڕێن چونكە ئومێدیان هەیە، هیوایان وایە رۆژێك لەرۆژان ئەو شانازییەیان پێببڕێ كە بەقوربانی بكرێن و لەجەژنی قورباندا سەرببڕدرێن، نەك لەرۆژانی ئاساییدا، واتە ئەمانیش بەشێك بن لەو سونەتە ئیبراهیمییە، لەو سونەتە ئیسماعیلییە. بەڵام مەولەوی بەجۆرێكی تر ئەمە دەردەبڕێ، بێگومان مەولەوی لەتەمەنی كۆتاییدا كاتێ كە كوێر دەبێ و كاتێ پشتی ئەچەمێتەوە و نیمچە كەڕ ئەبێ گوێكانی كەم دەبیستن، شیعرێكی هەیە لەسەر جەژنی قوربان قوربان قوربانەن جەژن شادییەن... باسی جەژنی قوربان دەكات وبەگشتی وەسفی دەكات دواتر دێت بەشێخەكەی ئەڵێت ساتۆش بۆمن وەقوربانی كە، قوربانی رای رەبانی كە. ئەڵێ مادام وایە تۆش وەرە من بكەرە قوربانی، قوربانی رێی رەبانی، دوایی هەر خۆی بەخۆی ئەڵێ مەولەوی بەدبەخت تۆ ناكامەنی، مەولەوی تۆ نەزانی تۆ بۆقوربانی ناشێی، تۆ كوێری، تۆكەڕی، و ئاژەڵێكیش ئەم سیفەتانەی تێدابێ بۆ قوربانی ناشێ. كۆمەڵێك موسەفاتی جوان، بابەتگەلێكی جوان هەن پڕ لەگەوهەر. بوشرا كەسنەزانی: كە جەلالەدینی رۆمی مەسنەوییەكانی خۆی نووسی یەكەم دەنگ دەستخۆشی لێ كرد، یەكەم دەمیش كە ماچی ناوچەوانی كرد، دەنگ و دەمی خودا خۆی بوو، بەلای منەوە گرنگە ئەم باسكردنەی شێركۆ بێكەس، چونكە شێركۆ لە لێزانینێكی تەواوییەوە بۆ مەولانای رۆمی ئەتوانێ ئەم قسە قورسە بكات، ئەم پەیامە قورسە بگەیەنێ كە یەكەم كەس دەستخۆشی لێ كردوە و ماچی كردوە هەر خودا خۆیەتی، بەراستیش كە من پێموایە قسەكەی شێركۆ بێكەس راستە هەرخودا خۆیەتی دەستخۆشی ئەو بەرهەمەی لێ كردوە. مردن و تامی شیرینی مردن لای مەولانا و رەنگدانەوەی لە غەزەلیاتەكانی ئەو باسە گرنگەیە كە پێویستە قسەی زیاتری لەسەر بكرێ و تەفسیری زۆر هەڵدەگرێ، چۆن لەقۆناغ و عرفان و عەشقی حەقیقیدا مردن لەلای مەولانا و لەغەزەلەكانیدا جۆرێكی تر بوو، مردن ئەو ترسە گەورەیە نەبوو كە مرۆڤ لێی ترساوە، بەجۆرێكی تر مردن دەستپێكی ژیان و قۆناغێكی دیكەی مرۆڤە. لهۆن قادر: مەولانا تێڕوانین بۆ خودا و مردن و بۆ گۆڕ بۆ دیداری خودا زۆر جیاوازە لەزۆرێك لەوانەی تەفسیرێكی تۆقێنەریان هەیە بۆ مردن، ئەو قەناعەتی وایە گەڕانەوە بۆ لای خوا گەڕانەوەیە بۆ لای مەعشوق، گەڕانەوەیە بۆ لای كەسێك لەخۆت بەبەزییی تر لەخۆت خۆشەویست تر و لەخۆت میهرەبانتر لەگەڵتا بۆیە هەموو ئەم ئەم ناڵە و نركە و دەنگ و سەدایە كە مرۆڤ لە وجود دا هەیەتی و ئەو هێز و وزەیەی كە مەولانای رۆمی بەشیعر دەری دەبڕێ، هەرهەمووی حەنین و سۆزی مەولانایە بۆ گەڕانەوە بۆ ئەسڵەكەی، بۆ لای خوا. مەولانا زۆر قسەخۆش بووە، وەك دەگێڕنەوە لەو ساتانەی كە گیان ئەدات شاری قۆنیە وردە بومەلەرزە لێی ئەدات، مەولانا بەسەڵاحەدین و بەكوڕەكەی ئەڵێت زەوی ئەمڕۆ لوقمەیەكی چەور قوت ئەدات بۆیە پێویستی بەلەرزین هەیە، ئاسان پێی قووت نادرێ، مەبەستی لەمردنی خۆیەتی، واتە ئەم تێڕوانینە موبالەغەم نەكردووە ئەگەر بڵێم باسی مردن لای مەولانا بخوێنیتەوە حەز بەمردن ئەكەیت، كۆی ئەدەبیاتی رۆشنبیریی ئاینی ئێمە واباسی مردنت لێ ئەكات لێی دەتۆقی، بەڵام مەولانای رۆمی پێت ئەڵێ ئەمە گەڕانەوەیە. تەفسیری ئێستای مۆدێرن بۆ وجود تەفسیرێكی مادییە پێی وایە بوون پڕە لەمادە، شتێك بەناوی رۆحەوە وجودی نییە، مەولانا پێی وانییە، مەولانا پێی وایە بوون پڕە لەرۆح، وەكو دەریا، دەریا چۆن ئەسڵە بەرینە، بەرفراوانە، كەفی سەردەریا شتێكی كەمە عەرەزییە، ئەگوزەرێ و ئەڕوات، مەولانا پێی وایە رۆح وەك ئەو دەریایە وایە و جەستەش وەك ئەو كەفە وایە.
created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure