3/11/2021 05:45 PM

ڕەهەندە زەمەنییەكان لەدەقە شیعرییەكانی (برایم ئەحمەد ) دا

                                                                                                                                                                                                               پ .د. زاهیر لەتیف كەریم  

 شاعیر یان چیرۆكنووس و ڕۆماننووس ، لەپێناو بەرجەستەكردنی بابەتێك ، پێویستی بە دامەزراندنی زەمەنێكە كە ئەو زەمەنە ، لەلایەكەوە سەرەتایەكە بۆ دامەزراندنی بابەتەكەیان ، لەلایەكی تریشەوە بزوێنەر وجوڵێنەری وێنە وكەس  وجێگاكانە . هەر لەبەر ئەمەشە پۆل ڤالێری بەم شێوەیە باس لە زەمەن دەكات ودەڵێت " وشەی زەمەن زاراوەیەكی زۆر هەستیارە وچەندین مانا لە خۆ دەگرێت " ، وەك خۆشەویستی وئازار وئایدیۆلۆژیا وفیكر وئایین ومردن وزیندوبونەوە... هتد . بەمەش ,هەروەك (كانت )ی فەڕەنسی ئاماژەی پێداوە، زەمەن كەرەستەیەكی بابەتییە وسەرجەم ڕەنگ ودەنگ وگۆرانكارییەكانی ژیان لەخۆ دەگرێت. لە نێو ئەم زەمەنەدا چەند جۆرێك بەدی دەكرێت وەك :
یەكەم / زەمەنی فینۆمینیا . شاعیر یان نووسەر ئەو شتەی كە دەینوسێت مەرج نیە لە واقیعدا ڕووی دابێت ، بەڵكو فینۆمینیای كۆمەڵ وتاكەكان بە گرفتەكانیانەوە كاردانەوەی بابەتێكن كە هێشتا ڕووی نەداوە بەڵام لە زهنی نووسەردا شرۆڤەی بۆ دەكرێت و بەپێی كاردانەوە فینۆمینیاكە بابەتێك دەخوڵقێنێت كە لە بنەڕەتدا نامۆ نیە بە زانیارییە گشتییەكانی ژیان . (بلە )ی شاعیر، بەو پێیەی خاوەن ئەزموونە وكەسێكی خاكی و تێكەڵ بە كێشەكانی گەلەكەیەتی، توانای خوڵقاندنی ئەم جۆرە زەمەنەی هەیە . لە شیعری " سروودی پێشمەرگە" 1962 وەك تاكێكی سیاسەتمەداری شۆڕشگێر، كە هەمیشە چەمكی گەشبینی لەبەردەم بۆچونەكانیایەتی ئەویش بەهۆی سوود وەرگرتن لەسەرچاوە دەرەكییەكان بە تایبەتی ئەو سەرچاوانەی كە هێمای بەرەنگاربوونەوەیان تێدایە دژ بە داگیركەران ودواتر سەربەخۆیی خۆیان ڕاگەیاند ، پێناسەی فۆڕمی پێشمەرگەیەكی كورد و كارنامەكەیمان بۆ دەكات كە پێشتر، ئێمەی كورد ، بەم زانیاریانە نامۆ بووین . سەرەتا ئەم دامەزرێنەر وسەركردەیە، لە پاڵ كارە سیاسییەكەیدا ، خۆی بە پێشمەرگەیەك ناوزەند دەكات و بۆتە بەشێكی گرنگ لە پرۆسەی پێشمەرگایەتی . هەر لە بەر ئەمەشە بە ناوی قسەكەری یەكەمەوە ئاماژە بەم پڕۆسەیە دەدات . دواتر دێتە سەر پێناسەكە ودەڵێت : پێشمەرگە بریتیە لەو شۆڕشگێرەی ، كە ئامادەیە بەسەرو ماڵ وگیان ، ژینی خۆ بەخت بكات ولە مەیدانی جەنگدا ،بەسەركەوتن یان مردن ،  دژ بە داگیركران بجەنگێت .ئەركە سەرەكییەكانیشی بریتین لە ڕووخانی قەڵای دوژمن و پاراستنی مافی گەل وكوردستان و بەردەوامی لە خەبات تا سنووری بەدەستهێنانی ماف وئازادییەكان .لێرەدا (بلە )، وەك هونەرمەندێكی شێوەكار ، كەوتۆتە وێنەكێشانی ئەو جۆرە پێشمەرگەیەی كە كەوتۆتە نێو چوارچێوەی پێناسەكەیەوە,ئێمەی تاك پێشتر ئەم جۆرە وێنانەمان لەبەردەستدا نەبووە.
 دوهەم/ زەمەنی ئینتروپۆڵۆژیا ، جیهانی ئینترۆژۆلۆژیا لە هەستەكانەوە سەرچاوە دەگرێت هەروەك لۆژیكی جێگۆركێی ژمارەی كاتژمێرەكان كە ڕۆژانە ڕووبەروی دەبینەوە ، بۆ هەر ژمارەیەك جۆرێك لە زەمەن وبابەت وەك ئەوەی كاتژمێری 12 ی نیوەڕۆی دوێنێ كاتژمیّری 12 ی نیوەڕۆی ئەمرۆ نەبێت . واتە دوێنێ وجۆرێك لە وێنە ، ئەمڕۆ ,وێنەیەكی تر . بەڵام (بلە )ی شاعیر ڕیّچكەی  ئەم یاسایەی تێكشكاندووە و ئەم زەمەنە ، بریتیە لە ڕێكخستنی سەرجەم زەمەنەكان وەك زەمەنی ڕابردوو وئێستا وئایندە وە بەچاوی هاوتەریبی دەڕوانێتە ئەم سێ زەمەنە جیاوازە وبەڵكو لە پێناو بابەتێكدا هەرسێكیان گرێدەدات وەك ئەوەی مرۆڤ بە گشتی ولەیەككاتدا پێویستی بەو سێ جۆرە زەمەنە بێت بە بێ جیاوازی . لە شیعری "كاوەی ڕاستەقینە "دا ، هەر لەم ناونیشانەوە ، بەزەمەنی ڕابردوو دەست پێدەكات كە دورە لە ئەفسانە و وێنە خەیاڵاوییەكان. ئەم سەرەتای زەمەنە بۆ شاعیر زۆر گرنگە چونكە لەلایەكەوە ئاماژەیەكە بۆ داماوی گەلی كورد كە چەند بەدەست زوحاكەكانی كاوە وە هەمیشە لەژێر هەڕەشەی كوشتن ودیلێتیدا دەیان ناڵاند. لەلایەكی تریشەوە سەرەتایەكە بۆ ڕووبەروبونەوە وهەڵكوتانە سەر تەختی زۆرداران . دواتر شاعیر دێتە سەر زەمەنی ئێستا كە پێویستە ئەم زەمەنە سوود لە زەمەنی پێشوو وەرگرێت . گەر وانەبێت ئەوا ، بەلای شاعیرەوە، گەل هەمیشە دیل وژێردەستە ودابەشكراو دەبێت زمانی دایكی خۆشی لێ قەدەغە دەكرێت . بلە, بەوپێیەی كەسێكی سیاسییە ولەهەمان كاتدا شۆرشگێریشە, تەواو سوودی لە زەمەنی كاوە بینیوە ، بەلاشیەوە گرنگ نیە كاوە كورد بێت یان نا ! لەزەمەنی ئێستادا چەند یارمەتدەرێك هەیە كە پشتگیری لە زەمەنی پێشوو دەكات ئەوانیش هۆشیاری جەماوەر وهێزی باڵە وجوتیار وكاسبكارو ڕۆحی دڵسۆزانەیان بۆ پرۆسەی ڕزگاری وئازادی . ئەم دوو زەمەنە دەتوانێت ئایندەكان مسۆگەر بكەن وتەختی زۆرداران سەرەونگون بكەن وگەل بە ئاسوودەیی وسەرفرازی ئازادانە بژی :
                        هەتاكو ئێمە وەها داماو بین                                                 
                        لەگەڵ یەك وەكو ئاگرو ئاو بین 
                        دیل و ژێر دەست و دابەشكراوبین
                        بۆ دوژمن كەوتووە ، لە ئاست یەك پیاو بین
                          ........ .........  .......... .........
                        ئەو ڕۆژەی كە كورد پاڵە وجوتیاری 
                       لەگەڵ كاسبكار ، گشت خوێندەواری 
                       هەموو دڵسۆزی دیهات و شاری 
                       بریاری خۆی دا لەسەر ڕزگاری  
                       بۆسەربەخۆیی و ئازادی ژیان 
                       بۆ ژیانێكی خۆش و كامەران
                       بۆ هاتنە ڕیزی گەلانی جیهان 
                       پیكی كاوەیان  نا یە نەرەی شان
                       تەختی زۆرداریان سەرەونگون كرد
                       خوێنخۆری گەلیان ئەنجن ئەنجن كرد
 سێهەم / زەمەنی زمان. ڕەخنەگر بینفیست دەڵێت " ئەزموونی مرۆڤایەتی بۆ زەمەن لە زماندا بەدەردەكەوێت كە لێرەوە گوتارەكان لە دایك دەبن ". ئەم زەمەنە پەیوەستە بە چركەساتی زەمەنی قسەكردنەوە . بۆ نموونە لەكاتێكدا دەڵێین " سبەینێ دەرۆم بۆ زانكۆ " ئەمە بەو مانایە دێت كە لەئێستادا پلانێك هەیە بۆ كاركردن لە سبەینێدا كە ئێستا ، بەهەر هۆیِەك بێت ، ئەنجام نادرێت وڕەنگە ، كارەكە ،گەر دوابخرێت بۆ دوو سبەی ئەوا دوور نیە زەرەرمەندبین. بەڵام (بلە)لادانێكی لەم یاسایەدا كردووە چونكە چاك دەزانێت كە هەندێ پرس هەیە ناكرێت دوابخرێت بۆ سبەینێ . بەمانایەكی تر ، بەلایەوە زۆر سەختە كاری ئەمڕۆ بخرێتە سبەی چونكە ڕێژەی ئازارەكان ،بەهۆی گوشاری لە ڕادەبەدەری هێزی سەركوتكەر ، چاوەرێی زەمەنە درێژخایەنەكان ناكات ، بۆیە لەشیعری " كوردە هاوارە " شاعیر سەرەتا بەنەهامەتییەكانی گەلی كورد دەست پێدەكات :
                        كوردە توو خاكی لەت لەت كراوت
                        توو بەری رەنجی بەزۆر براوت
                        توو كوردستانی بە خوێن گوڵگونت
                        توو بی قەندیل و پیرەمەگرونت 
                     ........  .........  ..........
                     توو دڵی بووكی زاوا كوژراوت
                     توو شەهیدانی گشت كوردستانت
دواتر دەڵێت :
                    كوردە قوربانە ڕۆژێكە و ئەمڕۆ
لەم ساتە وەختەدا, وەك مامۆستا وڕێنیشاندەرێك، ئامۆژگاری گەل بە سەركردەو پێشمەرگە ولایەنگر وهەواداران دەكات بەوەی :
               بەقسەی دوژمن مەبە دەستخەڕۆ    
لەسەرو ئەمانەشەوە ئامۆژگاری ئەوەشمان دەكات گەر تەباو یەكریز نەبین ئەوا هەوڵەكان بێ سوود دەبن :
                 هەر بە ویستن وتەبایی و خەبات
                 گەلانی دنیا گەییونە ئاوات
                تەبای نەبێ چیت لەوان كەمە ؟               
                هەر ( ناتەبایی) ت سەرچاوەی خەمە
 چوارهەم / زەمەنی دەقاودەق . ڕووداوەكان هۆكاری خوڵقاندنی زەمەنەكانە . ڕووداوە زەمەنییەكانیش لە زەمەنێكی فیكری بۆ زەمەنێكی فیكری تر جیاوازە . بۆ نموونە ، لە زەمەنی كلاسیزمدا وێنە واقیع وبینراوەكان دەبنە ڕووداو بۆ ئەو چركەساتەی كە خاوەن دەقەكە وێنەكەی تێدا دەگرێت وبەرجەستەی دەكات وەك ئەوەی كە هەیە. بەڵام لە زەمەنی ڕۆمانسیزمدا گەڕانەوە بۆ زەمەنی ڕابردوو دەبێتە ڕووداوێكی زەمەنی كە ئەم زەمەنەش دواتر دەبێتە سەرچاوەیەك بۆ زەمەنی دامەزراندنی دەق . ئەم تێكەڵبوونی زەمەنە لەپێناو خوڵقاندنی وێنەیەكە كەخاوەن دەق خۆی دەبێتە پاڵەوان . هەندێ جار بۆ ڕەوینەوەی بارە سایكۆڵۆژی وناڕەحەتییەكان ، هەندێ جاری تریش وەك بابەتێكی هاوكێشەیی . لەزەمەنی ڕیالیزمیشدا خاوەن دەق، بە نموونەی بلە ، وێنەكان وەك خۆیان ناگوێزێتەوە بەڵكو ، بەپاڵپشتی ئایدیایەكی فیكری دیاریكراو ، وەك هەستێكی نەتەوایەتی یان جیاواز ، دەستكاری وێنەكان دەكات تا وێنەیەكی نوێی لێ دروست بكات كە لە زەمەنی ڕابردوودا جێگەی نەبۆتەوە یان نەدۆزراوەتەوە . بەئاراستەیەكی تر ، بلە ، هەندێ جار ، نایەوێت ڕابردوو وەك خۆی دووبارە بكاتەوە چونكە زەمەنی ڕابردووی تێپەرەراندووە وڕابردووش, وەك ئەرك وكارنامە, جێگەی لە نێو زەمەنی ڕیالیزمدا نابێتەوە بەوپێیەی ڕابردوو ، بە نێگەتف یان پۆزەتیف ، كارەكانی خۆی كۆتایی پێهێناوە و لە زەمەنی ئێستا دا هیچ جولەیەكی دینامیكی تێدا بەدی ناكرێت . ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت كە ئێستا زەمەنێكی نەرم نیە وڕووبەروی چەندین كێشە وگرفت بۆتەوە .كێشەی (بلە)ش  بابەتەكانی ئەم زەمەنەیە كە خۆی لە بەرامبەریدا بە بەرپرسیار دەزانێت .ئایندەی ئەم زەمەنی ئێستایە دەبێتە مێژوویەكی چاوەڕوانكراو چونكە ئێستا دەتوانێت نەخشەی مێژووی ئایندە دیاری بكات. لە شیعری " ئەی مانگ ...... " دا  زەمەنی ڕابردوو پڕە لە حەسرەت وئێش وتاریكی بەوپێیەی دونیای سەرمایەدار بەر پرسیاری ڕاستەقینەی ئەم كەیسەیە . یان زەمەنی ڕابردوو پڕ بووە لە خەیاڵ وئەندێشە و سەرجەم ئەم خەیاڵاتانە نەیانتوانیوە تۆزقاڵێك چارەسەری ئەو حەسرەت وئازارانە بكەن. لە زەمەنی ئێستادا ئەم خەیاڵاتانە ، وەك كۆشكێك وایە كە لە لم دروست كرابێت .لێرەدا سیحری خەیاڵی ڕابردوو بەسەردەچێت و بەلای( بلە )وە گەڕانەوەی نیە .ئێستاكەی بریتیە لە واقیع یان ئایدیۆلۆژیا _ ئایدیولۆژیای شاعیریش دژ بە ئیمپریالیزم وكۆنەپەرستییە. واتە هەڵگری ئاڵای خەباتی شۆڕشگێرانەی جەماوەرییە دژ بەم ئیمپریالیزمە . ئێستا و ڕەنجی كرێكار وبیری پێشكەوتنخوازانە ودونیای ململانێ ودادپەروەری ویەكسانی . لەمەش زیاتر ، ئێستا بریتیە لەو بەهەشتەی كە تەنها جێگەی خۆی وئایدیۆلۆژیاكەی  تێدا دەبێتەوە :
                     ئەی مانگ ، كەلەلا ، دۆستی دێرینم           ِرۆشنكەرەوەی ڕۆژگاری ژینم                                
                     ........  .........  ..........
                    جارانی دونیا وەك ماستی مەیو  
                    جارانی گەلان كاڵ و نەگەیو
                    ئەو سایەی ( زەمین ) موڵكی زۆردار بوو
                    ( دونیا) بەهەشتی سەرمایەدار بوو
                     ئەمانە هەموی خەیاڵ پڵاون                       
                   كۆشكی سەر لمن ، بڵقی سەر ئاون                     
                   .........  ........  ..........
                   تیری خەباتكەر لەباڵیان ئەدات 
                   بازووی جەماوەر گیانیان دەردێنێ
                  ..........   ..........  ...........                                
                  ڕەنجی كرێكار ، زانین ، پێشكەوتن
                  بەكار ئەهێنرێن بۆ ژین خۆشكردن
 پێنجهەم / زەمەنی گێڕانەوە.لە زەمەنی دەقدا ڕەچاوی زەمەنی لۆژیكی وئەندازەیی دەكرێت  كە پەیوەستە بە زەمەنی مێژوویی وفیزیكی وواقیعی كە لادان قبوڵ ناكات هەر وەك چۆن لە ڕستە گرامەرییەكاندا بەدی دەكرێت كە ئەم ِرستەیە پابەندە بە یاسای ِرێكخستن ورێزبەندی. بۆ نموونە ئێمە لە ڕستەیەكدا ناتوانین بڵێین " سبەینێ هاتبووم بۆ لات " گەر قسەكەمان لە ئێستادا بێت . ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت كە رێكخستنە گرامەری وسینتاكسییەكان دەسەڵاتی بازدانی بەسەر زەمەنە لۆژیك وفیزیكییەكاندا نیە. بەڵام لەِ زەمەنی گێڕانەوەدا لادانەكان بە ئاشكرا بەدی دەكرێن وزەمەنەكان تەواو لە سنوری لۆژیك ورێزبەندی دەچنە دەرەوە. لێرەدا سینتاكسە شیعرییەكان پشتگیری لەم لادانە دەكات ولەپێناو سەركەوتنیِ لادانەكە چەندین شێواز بەكار دێت وەك پێشبینیكاری وگەڕانەوە بۆ دواوە . لە( بلە) ی شاعیردا چوار جۆر زەمەنی گێرانەوە بوونیان هەیە,ئەوانیش : 
 یەكەم/ گێڕانەوەی دواكەوتە لە ڕووداو ، وەك ئەوەی لە ئێستادا ڕووداوێكی پێشووتر بگێڕێتەوە . لە شیعری " كاوەی ڕاستەقینە "و "هەر كورد ئەبین " بلە لە ئێستادا دەگەڕێتەوە بۆ زەمەنی كاوە وئاگرپەرستی كە لەم زەمەنی ِرابردووەدا ، وەك كوردێك ، بوونی خۆی بۆ عەرەب وعەجەم دووپاتدەكاتەوە ودەیسەلمََێنێت كە ئەم زەمەنە لەجەمسەرێكەوە بەردی بناغەی ئایدیایەكی شۆرشگێرانەیە ، لەجەمسەرێكی تریشەوە هاندەرێكە بۆ دروست بوونی قەوارەیەكی جوگرافی وسیاسی وسۆسیۆڵۆژی سەربەخۆی كورد كە ئەمیش وەك گەلانی جیهان مافی خۆیەتی لە سنووری چوارچێوەیەكی دیاریكراو وتایبەتدا ئازادانە هەڵسوكەوت بكات وبژی :َ
                       هەندێ كەس ئەڵێن : كاوەی قارەمان
                       هیچ پەیوەندێكی نییە لەگەڵمان
                       نە كورد بووە و نە بۆ كوردستان
                       خوێنی زوحاكی رشتۆتە مەیدان 
                       ..........  ......... ..........
                       هەموو گەلانی سەر رووی زەمین 
                       هەیانبێ مافی چارەی خۆ نووسین
                       تەنیا لە چارەی كورد نووسرابێ : 
                       ( هەتاكو ماون بە دیلی بژین )
                       .........  .........  ...........
                        بۆ سەربەخۆیی و ئازادی ژیان 
                       بۆ ژیانێكی خۆش و كامەران
                       بۆ هاتنە ریزی گەلانی جیهان 
                       پیكی كاوەیان نا یە نەرەی شان
دوهەم / گیڕانەوەی كاتبەندی . بریتیە لە گێڕانەوەی ئەو ڕووداوانەی كە لەئێستادا ڕوویان داوە . لە شیعری " یاران "دا دوو ِرووداوی جیاواز بەدی دەكرێت , هەردووكیان پەیوەندیان بە زەمەنی دەقەكەوە هەیە .یەكەمیان ، شەهیدبوونی پێشەوا قازی موحەممەد كە دڵی گشت كوردێك بوو ، لەهەمان كاتدا كاریگەری تەواوی كردە سەر عەقڵ وهۆش وهەستی هەمووان . بە مانایەكی تر پێشەوا سیمبولی جورئەت وئازایەتی ونەمری بوو بۆ هەمووان . ئەمانە هەموو بزوێنەر وپاڵنەرێكی فیكری وئایدیۆلۆژیایی گەورە بوو بۆ (بلە) وهاوشێوەكانی . دوهەمیان ،لە زەمەنی دەقدا ، وەك لە شیعرەكەدا بە ئاشكرا بەدی دەكرێت ،دیاردەی ناكۆكی ونیفاق ویەكنەگرتن ببوو بە پڕۆسە . لەلایەكەوە دەیەوێت ڕۆڵی پێشەوا نیشان بدات وەك سەرچاوە ، لەلایەكی تریشەوە بە مافی خۆی دەزانێت كە شیوەنێكی بۆ بكات بەو پێیەی پێشەوا گەلێك لەوە زیاتر هەڵدەگرێت. لە هەمان كاتیشدا شاعیر شەهیدبوونی پێشەوا بە هەلێك دەزانێت تا كۆنترۆڵی دیاردەی ناكۆكی نیفاقەكەی پێ بكات . ئەو زەمەنە گونجاوترین زەمەنە بۆ( بلە) وكۆنترۆڵكردنەكە :
                         یاران با بادەی پر مەی بڕێژین
                        با كۆرپەی شادی و خۆشی بنێژین
                       با بە ئۆف ،بە داخ ، بە حەسرەت ، بە داخ 
                       تەماوی بكەین ، ئاوێنەی دەماخ
                       .........  ......... .........
                       گەرچی شیوەنە ، شینی پێشەوا  
                       گریان نەنگییە لە شینی ئەوا
                       بێخی ناكۆكی ، نیفاق هەڵكەندن
                      ڕێگەو شوێن دانان بۆ تۆڵە سەندن
                       یەكگرتن ، جەنگین ، نەبەرد تا مردن
                      هەوڵو تەقەللای گەل ئازاد كردن 
                      گیانی بڵندی سەروەَك ئەكەن شاد 
                      ئەگەیەننە بەهەشتی مراد
 سێهەم / گێڕانەوەی پێش وەخت ، وەك ئەوەی ئێستا ِرووداوێك بخوڵقێنێ كە دواتر لە واقیعدا ڕوو بدات . بلە بەهۆی هێزی كارنامە ئایدیۆلۆژیاییەكەیەوە لەم جۆرە زەمەنەدا زۆر دەوڵمەندە ، ئایندەكان لە ئێستادا دەبینێت . لە شیعری " بۆ صەددام حسین "  كە لە لەندەن ، ساڵی 1980 نوسیوێتی ،  لەگۆشەیەكەوە باس لە خێرو بێرو كانزاو نەوتی كوردستان دەكات كە ئەو كات جگە لە چەند شوێنێك هیچ شوێنێكی تر لە بیرە نەوتییەكان بەدی نەدەكرا . بەڵام لە ئازادی كوردستان وعێراقەوە ، بیرە نەوتییەكان سەرجەم كوردستانی گرتەوە. لەگۆشەیەكی ترەوە شاعیر ئەو هەستەی لادروست ببوو كە هەق ومافی كورد نانەوێت وئازادی خۆی بەدەست دێنێ و دواتر ئاڵای كوردستان لە سەرجەم جێگە  وشارو شارۆچكەكان ئازادانە هەڵدەكرێت ، ئەمە لەكاتێكدا صەددام حسین ، لەزەمەنی دەقدا ، لە ئەوپەری هێز ودەسەڵاتدا بوو : 
                        كوردی خاوەنی ئەم نیشتمانە                           
                        پر خێر و بیُر وپر نەوت و كانە
                       ..........  ..........  ...........
                       بۆ هەقی نەبێ ئەویش وەك ئێوە 
                      ئاڵای خۆی هەڵكا ئەم كەژ و كێوە
 چوارهەم/ گێڕانەوەی تێهەڵكێشی . بریتیە لە گرێدانی هەرسێ گێرانەوە ئاماژە پێكراوەكەی سەرەوە. بلە هەندێ جار ، لە پێناو خوڵقاندنی ئایندە وبەرجەستەكردنی ئێستا ، پێویستی بە سەرچاوەلێگرتنەكانی (مرجع) زەمەنی ڕابردووە.ئەم سەرچاوەلێگرتنانەی ، وەك ئەزموون وبزوێنەر و وزەبەخش ، بەكارهێناوە . لە شیعری "سروودی پێشمەرگ "و "كاوەی ڕاستەقینە " و"هەر كورد ئەبین " هەرسێ زەمەنە جیاوازەكەی گرێداوە وزەمەنی ڕابردووش دەكات بە هەوێنی هەر دوو زەمەنەكەی تر . لە شیعرەی یەكەم ودوهەمدا پەنای بۆ زەمەنی (كاوە) بردووە كە لەلایەكەوە نموونەی دیلێتی وكۆیلایەتیە بەو پێیەی هێزی دەسەڵاتی زوحاك تەواو نرخی بۆ ئازادی دانەنابوو وتاكەكانیش هەموو لە ژێر هەڕەشەی كوشتن وبریندا بوون. لە لایەكی تریشەوە هێمای شۆڕشگێری وئازایەتی وئازادییە كە توانی خۆی وهاوڕێكانی تەختی زۆرداری تێك بشكێنێت . هەر لەم دوو شیعرەدا وێنە ترسناكەكانی ئێستاش دەخاتە ڕوو ، وەك ریالیستێك ، ئاماژە تەنها بە وێنەكان ناكات  بەڵكو چەرەسەریشیان بۆ دەدۆزێتەوە. ئەم دیدە ئایدیۆلۆژیایە هۆكارە بۆ ئایندەیەكی پڕ لە ڕووناكی . لە شیعری سێهەمدا ،وەك كەرەستەیەكی مێژوویی وئیتنۆگرافی، پەنا بۆ كوردی پێش ئیسلام دەبات كە, وەك قەوارە, بوونی خۆی هەبووە وبەشێك نەبووە لە ئەم وئەو. هەر لەبەر ئەمەشە دەڵێت :
                     نە عەرەبم نە ئیرانیم
                     نە توركێكی شاخستانیم
                     نەك هەر من خۆم ، مێژووش ئەڵێ
                     كە كوردم و كوردستانیم
ئەمەش ئەوە ناگەیەنێت كە( بلە )كەسێكی نەتەوەپەرستی توندرەو بێت ، بەڵكو تەنها بەدوای ناسنامەی خۆیدا دەگەڕێت هەر وەك خوی دەڵێت :
                         گەلان هەموو برای منن
                        -- - - - -    - - - - - -
                         خەبات و چالاكی ئەوان 
                        بۆ من هیوایە و پشتیوان
                        ورەو پەندیان لێوەر ئەگرم
                         هاو خەباتیانم تا ئەمرم
هەموو ئەمانەی سەرەوە لەپێناو بەدەست هێنانی مافەكانی خۆیدایە كە بریتین لە ئازادی وسەربەخۆیی خاك ونیشتیمان :
                      بۆ مافی گەل وخاكەكەم 
                      هەتا ماوم خەبات ئەكەم 
                      نیازی خەباتمان شەر نیە 
                      دەستخستنەوەی ئازادییە





زۆرترین خوێندراوە



created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure

Copyright © 2015 khaktv all rights reserved