ژینۆ عه‌بدولڵا* سه‌رۆك مام جه‌لال وه‌ك رۆڵه‌یه‌كی هه‌ڵكه‌تووی نێو كایه‌كانی خوێندنی زانكۆیی وكاری رێكخراوه‌یی قوتابیان وخه‌باتی سیاسیی وحزبایه‌تیی له‌سه‌ر ئاستی عێراق به‌گشتیی و كۆمه‌ڵی كورده‌واریی به‌تایبه‌تیی له كۆتاییه‌كانی نیوه‌ی یه‌كه‌می سه‌ده‌ی رابردووه‌وه تا گه‌یشتن به سه‌رۆكایه‌تیی كۆماری عێراق له ده‌یه‌ی دووه‌می سه‌ده‌ی بیست و یه‌كدا،خاوه‌نی چه‌ندین خه‌سڵه‌ت و خاڵی جیاكه‌ره‌وه‌ی دیار و به‌رچاوبوو به‌راورد به هاوته‌مه‌ن و هاوخه‌باته‌كانی و نه‌وه‌كانی تری كاری سیاسه‌ت و حزبایه‌تییش كه ده‌شێت وه‌ك پێویست بایه‌خیان پێ نه‌درا بێت یان مافی خۆیان له بواری نووسین و توێژینه‌وه و به‌دواداچوون و دۆكیومێنت كردندا وه‌رنه‌گرتبێت. ئه‌م نووسینه،كه گوزه‌رێكه به نێو كتێبی « یاداشته‌كانی جه‌لال تاڵه‌بانیی ، ساڵانی ئاگر و…به‌فر «دا له نووسینی رۆژنامه‌نووسی عێراقیی مه‌عد فه‌ییاز، رووناكی ده‌خاته سه‌ر هه‌ندێك وێستگه‌ی گرنگی ژیان و كه‌سایه‌تیی سه‌رۆك مام جه‌لال و ئه‌و خه‌سڵه‌ت و تایبه‌تمه‌ندییانه‌ی له كاروانی ته‌مه‌ن و خه‌باتییدا ده‌ستبه‌رداریان نه‌بووه. – منداڵێكی خوێنده‌وار مام جه‌لال وه‌ك خۆی ده‌ڵێت « به منداڵیی به‌رده‌وام گۆڤارو ڕۆژنامه‌و شیعره نه‌ته‌وه‌ییه‌كانم ده‌خوێنده‌وه. مامۆستاكانیشم له شاری كۆیه داوایان لێده‌كردم له قوتابخانه بیانخوێنمه‌وه وكه‌شێكی پڕ له‌جۆشی كوردایه‌تیی ده‌خوڵقاند بۆ قوتابیان». له‌م باره‌یه‌وه د.فوئاد مه‌عسوم ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان و سه‌رۆكی ئێستای كۆماری عێراق كه هاوخه‌باتێكی سیاسیی دێرینی سه‌رۆك مام جه‌لال بووه و له منداڵییشدا هاوڕێی قوتابخانه‌ی مام بووه ده‌ڵێت « مام قوتابیه‌ك و منداڵێكی ئاسایی نه‌بوو. نه‌مدیوه وه‌ك هاوڕێكانی یاریی بكات، به‌ڵكو به‌رده‌وام ده‌یخوێنده‌وه، گۆڤارو ڕۆژنامه‌ی ده‌یخوێنده‌وه و ده‌چووه ئه‌و كۆڕو كۆبونه‌وانه‌ی باسی سیاسه‌ت و ئه‌ده‌بیان تێدا ده‌كرا». عه‌ره‌بیی زانین – به‌رهه‌می پاشخان و خوێندنه‌وه ده‌كرێت بوترێت یه‌كێك له‌و بوارانه‌ی كه سه‌رۆك مام جه‌لالی له نێو كایه‌ی سیاسیی ومیدیایی ناوخۆیی و ده‌ره‌وه‌دا زیاتر ناساندبوو، ئاستی به‌رزی ئاخاوتن وره‌وانبێژیی بوو به زمانی عه‌ره‌بیی.ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌و په‌یوه‌ندییه دێرینه ده‌گه‌ڕێته‌وه كه سه‌رۆك مام جه‌لال هه‌یبوو له‌گه‌ڵ زمان و ئه‌ده‌بیاتی عه‌ره‌بییدا.له‌م رووه‌وه، هه‌روه‌ك خۆی ئاماژه‌ی پێكردووه، به‌هۆی ئه‌وه‌ی له خانه‌واده‌یه‌كی ئاینیی په‌یڕه‌وكاری ته‌سه‌وف-سۆفیگه‌ریی له سه‌ر ڕێبازی قادریی په‌روه‌رده بووه وخانه‌وه‌دا خوداناس و به‌خشنده و ئایین په‌روه‌ره‌كه‌ی ته‌كییه و خانه‌قا و حوجره‌یان هه‌بووه بۆ پێگه‌یاندنی قوتابیی و فه‌قێیان، هه‌رزوو چۆته به‌ر خوێندن وبه‌باشی ئاشنای قورئانی پیرۆز وله‌به‌ركردنی سوره‌ته‌كانی وته‌فسیری فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری ئیسلام بووه. هه‌روه‌ها ده‌رفه‌تێكی بێ وێنه‌ی بۆ ره‌خساوه بۆ فێربوونی (نه‌حو- سینتاكس)ی زمانی عه‌ره‌بیی به‌هۆی ئه‌و وانه ئاینییانه‌ی تره‌وه كه له‌مزگه‌وت و ته‌كییه‌و حوجره‌كاندا وتراونه‌ته‌وه. ئاشكرایه لای خوێنه‌رانی به‌رێز كه له ساڵانی رابردووی كۆمه‌ڵی عێراقیی و كورده‌وارییدا چاپه‌مه‌نییه‌كان له چه‌شنی رۆژنامه و گۆڤار و بڵاوكراوه‌كانی تر شان به‌شانی به‌رهه‌مه ئه‌ده‌بییه‌كانی وه‌كو رۆمان و شیعر و چیرۆك و هتد، به هه‌ردوو زمانی عه‌ره‌بیی وكوردیی كاریگه‌رییه‌كی گه‌وره‌یان هه‌بووه له په‌ره‌پێدانی ئاستی زمانه‌وانیی و زانیاریی گشتیی له پاڵ ئه‌ركه سه‌ره‌كییه‌كانی خۆیاندا كه گه‌یاندنی په‌یام و ئایدیا و تێز وروانینه سیاسیی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی ئه‌و ده‌ستگا وحزب ولایه‌ن وشاعیر و نووسه‌رانه بووه كه رۆژنامه و گۆڤاره‌كانیان ده‌رده‌چوواند یان رۆمان و چیرۆك و شیعره‌كانیان بڵاوده‌كرده‌وه. له‌م بواره‌شدا سه‌رۆك مام جه‌لال له تافی لاوێتییدا وه‌ك گه‌نجێكی به‌هه‌ڵمه‌ت و په‌رۆش بۆ خوێندنه‌وه ، رۆژنامه‌ی (ئه‌هالیی) وشیعره‌كانی شاعیری مه‌زنی عێراق محه‌مه‌د مه‌هدیی جه‌واهیریی (كه دواتر مام جه‌لال ده‌بێته یه‌كێك له هه‌ره خۆشه‌ویستترین سه‌ركرده‌كانی كورد له‌لای) ده‌خوێنێته‌وه و وه‌ك له سه‌ر زاری سه‌رۆك مام جه‌لال خۆیه‌وه هاتووه «ئه‌وه‌ی زیاتر فێری زمانی عه‌ره‌بیی پاراوی كردم خوێندنه‌وه‌ی رۆژنامه‌ی (ئه‌هالیی) وشیعره‌كانی جه‌واهیریی بوو». سه‌رۆك مام جه‌لال له قۆناغی ناوه‌ندییدا بووه ،كه ئه‌وكات له شاری كۆیه بووه، كاتێك مانگانه هاوبه‌شیی كردووه له كڕینی ڕۆژنامه‌ی ئه‌هالییدا و وه‌ك خۆی باسی ده‌كات سه‌ره‌تا جوانیش لێی تێنه‌گه‌یشتوه، به‌ڵام دواتر به به كارهێنانی فه‌رهه‌نگی «المنجد» و خوێندنه‌وه‌ی به‌رده‌وامی شیعره‌كانی جه‌واهریی به‌ته‌واوه‌تیی عه‌ره‌بییه‌كه‌ی پاراوبووه. وه‌ك زانراوه زمانی شیعره‌كانی جه‌واهیریی له لای ڕه‌خنه‌گرانی عه‌ره‌ب هاوشێوه‌ی شاعیری گه‌وره‌ی عه‌ره‌ب موته‌نه‌بییه و هه‌موو عه‌ره‌بییزانێك لێیان تێ ناگات به هۆی به‌رزیی ئاستی زمان و به‌كارهێنانی ئیدیۆمی باڵای عه‌ره‌بیی مانا شاراوه و نهێنیی نێو تێكسته‌كانی، به‌ڵام سه‌رۆك مام جه‌لال به‌هۆی ئه‌م زمانه باڵا و پاراوه‌وه فێری عه‌ره‌بیی بووه، هه‌ر به‌هۆی ئه‌م پاشخانه زمانه‌وانییه‌وه سه‌رۆك مام جه‌لال توانیبووی سه‌رنجی زۆر له سه‌رۆك و پادشاكانی وڵاتانی عه‌ره‌ب به‌لای خۆیدا رابكێشێت به چه‌شنێك كه سه‌رسامی خۆیان بۆ ده‌ربڕیوه به تایبه‌ت كه هه‌ندێك جار هه‌ڵه‌ی زمانه‌وانی بۆ ڕاستكردونه‌ته‌وه. – كه‌سایه‌تیی كاریگه‌ر و مایه‌ی سه‌رسامیی مه‌عد فه‌یاز ڕۆژنامه‌نووس و كۆكه‌ره‌وه‌ی ئه‌م بیره‌وه‌رییانه شایه‌تی ئه‌وه ده‌دات كه ئه‌و وه‌ك عه‌ره‌بێك سه‌رسام بووه به‌مام جه‌لال، چونكه هه‌ر له سه‌ره‌تای لاوێتییه‌وه سه‌رۆك مام جه‌لال ئاوێته‌ی بیری نوێی و لێبورده‌یی و مرۆڤدۆستیی بووه. هاوكات بڕوای ته‌واوی به مافی هه‌موو پێكهاته‌كان هه بووه و هه‌رگیز ده‌مارگیر نه‌بووه ،خه‌سڵه‌تێك كه زیاده‌ڕۆیی نییه گه‌ر بوترێت زۆر به‌كه‌می له نێو سه‌رۆك وسه‌ركرده وسیاسییه زۆر وزه‌وه‌نده‌كانی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا ده‌بینرێت وبینراوه. بگره ده‌كرێت بوترێت یه‌كێك له هه‌ره كاره‌ساته گه‌وره‌كانی گه‌لانی عێراق و هه‌ندێك له وڵاتانی تری ناوچه‌كه‌ش بریتییه / بووه له (ده‌مارگیریی-تعصب)ی بڕیار به‌ده‌ست و ده‌سه‌ڵاتدار و فه‌رمانڕه‌واكان له مێژووی نزیكدا. بۆیه لێره دا جێی خۆیه‌تی ئاماژه بكرێت بۆ ئه‌و راستییه‌ی كه دوور بوونی مام جه‌لال له ده‌مارگیرییی وای كردووه سه‌رۆك مام جه‌لال قوتابخانه‌یه‌ك بێت بۆ فێربوون، مێژوویه‌ك بێت بۆ خوێندنه‌وه و رێبازێك بێت بۆ په‌یڕه‌وكردن. سه‌رۆك مام جه‌لال به‌هۆی ئه‌و زمانزانییه باڵایه‌یه‌وه و به ته‌نیشت سیاسه‌ت و خه‌باته ڕه‌واكه‌یه‌وه، په‌یوه‌ندیه‌كی فراوانی نه‌ك به ته‌نها له‌گه‌ڵ ئه‌دیبان و نووسه‌ران و ڕۆژنامه‌نوسانی عیراقدا به‌ڵكو له ته‌واوی وڵاتانی عه‌ره‌بییدا هه‌بووه. هه‌روه‌ك دۆستی زۆربه‌ی سه‌ركرده‌و كه‌سایه‌تییه عه‌ره‌بییه پێشكه‌وتنخوازو ئازادیخوازه‌كان بووه. له‌و ده‌مه‌شدا كه بوو به سه‌رۆك كۆماری هه‌ڵبژێردراوی عێراق سیاسه‌تی چه‌پكه گوڵه‌كه‌ی پێڕه‌وكردووه و به‌یه‌ك مه‌سافه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌موو پێكهاته‌كان كردووه‌و پارێزه‌ری مافه‌كانیان بووه. وه‌ك زۆربه‌ی ڕۆژنامه‌نووسان و نووسه‌ران و ئه‌دیبانی تر كه سه‌ردانی سه‌رۆك مام جه‌لالیان كردووه له كۆشكی سه‌لام له ناوچه‌ی جادریه له به‌غداد، نووسه‌ری كتێب ده ڵێت» ساده‌یی وخاكه‌ڕایی و به‌خشنده‌یی سه‌رۆك تاڵه‌بانی وه‌ك خۆی وابوو، هه‌رگیز به‌وه‌رگرتنی ئه‌و پۆسته،گۆڕانكاریی له ژیانی خۆیدا نه‌كردبوو.به پێچه‌وانه‌ی زۆر له سه‌ركرده و شۆڕگێڕه‌كانی تری خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته‌وه كه هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی ده‌گه‌نه ده‌سه‌ڵات ڕابردووی خۆیان وهاوڕێكانیان له یاد ده‌كه‌ن». وه‌ك مه‌عه‌د فه‌ییاز ده‌ڵێت سه‌رۆك مام جه‌لال به‌رده‌وام پڕۆتۆكۆلی سه‌رۆكایه‌تیی ده‌شكاند و وه‌ك جاران له پێشوازییدا تا به ده‌رگا ده‌هات به‌ره‌وپیری میوانه‌كانیی و له به‌ڕێكردنیشدا تا ناو ده‌رگا یاوه‌ریی ده‌كردن. ئه‌و خووه كلاسیكیی و دووره‌په‌رێزییه‌ی نه‌هێشتبوو كه بۆ سه‌رۆك و ده‌سه‌ڵاتداران له وڵاته دواكه‌وتوه‌كاندا ده‌كرێت به وه‌ش ببووه خۆشه‌ویستی عیراقییه‌كان. – ئه‌ڵقه‌ی ڕۆشنبیریی مام جه‌لال له گێڕانه‌وه‌كه‌یدا ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌كات كه ساڵی 1946 له ڕێگای فاتح ڕه‌سوڵه‌وه كه تێكۆشه‌رێكی ناسراو بوو تێكه‌ڵاوی ئه‌ڵقه ڕۆشنبیرییه‌كانی حزبی شیوعیی عیراقیی بووه به‌ڵام به هۆی جیاوازیی بیروبۆچونه‌وه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی كورد و كێشه‌كانی په‌یوه‌ست به‌وه‌ی كورد نه‌ته‌وه‌یه یاخود نا، ئایا كورد مافی چاره‌ی خۆنووسینی هه‌یه یاخود نا ئه‌و حزبه‌ی جێهێشتووه به‌تایبه‌ت كه ئه‌و كات حزبی شیوعیی عیراق بڕوای به نه‌ته‌وایه‌تیی و مافه‌كانی كورد نه‌بووه به‌گوێره‌ی دیدو بۆچونه‌كانی ستالین. دواتر له كۆتایی هه‌مان ساڵدا مام جه‌لال له رێی سه‌ركرده‌ی كۆچكردوو عومه‌ر ده‌بابه‌وه ، ده‌بێته ئه‌ندامی پارتی دیموكراتیی كورد و وه‌ك خۆی ده‌ڵێت «ئه‌ندامیه‌تی ڕوحیی و فكرییم له‌گه‌ڵ به‌ست». یه‌كه‌م سه‌ردان بۆ به‌غدا مام جه‌لال ده‌ڵێت پێشتر سه‌ردانی به‌غدام كردووه به‌ڵام بۆ پشكنینی ته‌ندروستیی چووم. ساڵی 1948 له قۆناغی یه‌كی ناوه‌ندیی بووم، به‌مه‌به‌ستی به‌شداربوون له دامه‌زراندن ی(الاتحاد العام لگلبه العراق – یه‌كێتیی گشتیی قوتابیانی عێراق) سه‌ردانی به‌غدام كرد كه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی زۆر گه‌وره‌ی هه‌بوو هه‌ر له وێ و بۆ یه‌كه‌م جار چاوی به شاعیری گه‌وره‌ی عیراق جه‌واهیریی ده‌كه‌وێت كه‌شیعری ڕۆژی شه‌هید ده‌خوێنێته‌وه. نووسه‌ری بابه‌ت ده‌ڵێت مام هه‌موو شیعره‌كه‌ی وه‌ك خۆی بۆ خوێندمه‌وه. مام ته‌مه‌نی 15 ساڵ بووه له نێوان هه‌زاران به‌شداربوو له‌سه‌رجه‌م شاره‌كانی عیراقدا وه‌ك ئه‌ندامی یه‌ده‌گی ده‌سته‌ی ئیداریی وه‌رده‌گیرێت و وه‌ك خۆی ده‌ڵێت «بۆ ماوه‌ی دوو هه‌فته له به‌غدا مامه‌وه و له‌سه‌ردانه ڕه‌سمییه‌كاندا جلی ئه‌فه‌ندییم له‌به‌رده‌كردو له سه‌ردانی شوێنه گشتیه‌كانیشدا وه‌ك شه‌قامی موته‌نه‌بیی و سه‌ردانكردنی ڕۆژنامه‌كانی ئه‌هالیی و وه‌ته‌ندا به جلی كوردییه‌وه بووم كه خه‌ڵكی به‌غدا ڕێزی زۆریان لێ گرتوون». زیندانی سیاسیی مام جه‌لال دوای ئه‌وه‌ی به‌سه‌ركه‌وتوویی قۆناغی ناوه‌ندی ته‌واوكرد و به‌هۆی ئه‌وه‌ی له شاری كۆیه ئاماده‌یی نه‌بووه، رووی كردۆته شاری هه‌ولێر. له‌وێش هه‌ردوو قۆناغی چوار و پێنجی ئاماده‌یی به‌سه‌ركه‌وتوویی ته‌واوكردووه. به‌ڵام به‌هۆی به‌رده‌وام سه‌رقاڵ بوونی به كار و چالاكیی سیاسییه‌وه ده‌ستگیركراوه و له‌گه‌ڵ حه‌وت سه‌ركرده‌ی تری پارتییدا بۆ شاری موسڵ دوورخراونه‌ته‌وه- نه‌فی كراون. مام ده‌ڵێت نه‌فیه‌كه‌مان سێ مانگ بوو به ڵام دوای سه‌ردانم بۆ لای سه‌عید قه‌زاز كه ئه‌وكات پارێزگاری موسڵ بوو، حوكمه‌كه‌مان ته‌واو نه‌كردو گه‌ڕاینه‌وه بۆكۆیه . دواتر قۆناغی ئاماده‌یی –به‌شی زانستیی له‌كه‌ركوك خوێندنه‌وه و نمره‌ی كۆلێژی پزیشكیی هێناوه كه ئاواتی زۆربه‌ی قوتابیان و خانه‌واده‌كانیانه به‌ڵام به هۆی به‌شدارییی سیاسی و ده‌ستگیركردنییه‌وه ده‌زگا ئه‌منییه‌كان ڕێگایان پێ نه‌داوه هه‌ربۆیه به ناچاریی چۆته‌كۆلێژی ماف له به‌غداد. – په‌رۆشی بۆ دادگه‌ریی وه‌ك پارێزه‌ر مام دوای ته‌واوكردنی خوێندنی زانكۆ دوو جار وه‌ك پارێزه‌ر كاری كردووه، یه‌كه‌میان له ساڵی 1960 كاتێك مامۆستا برایم ئه‌حمه‌د سه‌نووسه‌ری ڕۆژنامه‌ی خه‌بات ده‌ستگیركرا و له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك پارێزه‌ر به‌رگریان لێكردووه.جاری دووه‌میش كاتێك پارێزه‌ری كۆمپانیایه‌ك بووه كه ڕه‌شید عارف كه‌سایه‌تیی نیشتمانپه‌روه‌ر خاوه‌ندارێتیی كردووه. له‌و كاته‌دا ١٧ كرێكاری كۆمپانیاكه سكاڵایان تۆمار كردووه بۆ وه‌رگرتنی مافه‌كانیان.ئه‌گه‌رچی مام جه‌لال پارێزه‌ری كۆمپانیاكه بووه، به‌ڵام به حاكمی وتووه داواكانیان ڕه‌وایه، دادگاش فه‌رمانی له به‌رژه‌وه‌ندیی كرێكاران ده‌ركردووه. مام جه‌لال ده‌ڵێت «ڕه‌شید عارف زۆر توڕه‌بوو. منی بانگ كرد وتی تۆ پارێزه‌ری كۆمپانیایت یان هی پڕۆلیتاریایت؟ منیش وتم هی كۆمپانیام و مێژووی خۆتان و بنه‌ماڵه‌كه‌تان كه هاوڕێی تێكۆشه‌رانی وه‌ك (كامل چادرچی و جه‌عفه‌ر ئه‌بوتممه‌نن) زۆر له‌وه گه‌وره‌تره، دواتر وتی كارێكی باشت كردووه». – یه‌كه‌م سه‌ردانی بۆ ده‌ره‌وه‌ی وڵات ساڵی 1955 مام بۆ به شداربوون له كۆنگره‌ی قوتابییان وگه‌نجان، له شاری وارشۆی پایته‌ختی كۆماری پۆڵۆنیا، كه له ساڵی 1945 ه‌وه له ژێر فه‌رمانڕه‌وایی كۆمۆنیسته‌كاندابوو تا ساڵی 1989، له‌گه‌ڵ وه‌فدی عیراق سه‌ردانی ئه‌و شاره ده‌كات. له‌و سه‌ردانه‌دا چالاكییه سیاسییه‌كانی بۆ ناساندنی كوردوكێشه‌كانی به وه‌فدی وڵاتانی جیهان كاردانه‌وه و بایه‌خی گه‌وره‌ی ده‌بێت.هه‌روه‌ها چالاكیی كلتوریی و هه‌ڵپه‌ڕكێی كوردیی پێشكه‌ش ده‌كه‌ن. مام جه‌لال ده‌ڵێت «ژنی كوردمان له‌گه‌ڵ نه‌بوو ناچار كه‌سایه‌تیی ناسراو خاتوو بوشرا برتو جل –كراسی خانمانه‌ی كوردیی پۆشیی و تابلۆیه‌كی هه‌ڵپه‌ڕكێیان نماییش كرد. مام جه‌لال به شداربوونی كه‌سایه‌تی ماركسیی جیهانیی وشاعیری گه‌وره‌ی تورك نازم حكمه‌ت له‌و فێستیڤاڵ و كۆبوونه‌وه‌یه‌دا له‌گه‌ڵ وه‌فدی كوردیی به گرنگ ده‌زانێت به تایبه‌ت كه نازم حكه‌ت له‌گه‌ڵ هه موو مافه‌ڕه‌واكانی گه‌لی كوردبووه به مافی چاره‌ی خۆنووسینیشه‌وه. – به‌زمی نوكته‌كان گومانی تێدانییه له‌عیراقی بن ده‌ستی دیكتاتۆریه‌تیی سه‌دام حسێن دا وله زۆربه‌ی وڵاتانی تری خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌راست و وڵاته دواكه‌تووه‌كاندا،كه‌م نه‌بوون ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌ستگیر كراون یاخود له‌سێداره دراون و ئازار و نه‌گبه‌تیی زۆریان بینیوه به هۆی گێڕانه‌وه‌ی نوكته له‌سه‌ر سه‌رۆكه‌كانیان. له‌م بواره‌شدا مام جه‌لال كه‌سایه‌تییه‌كی ناوازه و ته‌واو پێچه‌وانه‌ی هه‌بووه ئه‌وه‌تا نووسه‌ری كتێبی له‌مه‌ڕ باس ده‌ڵێت مام جه‌لال ئه‌و ترس و بیمه‌ی لای عیراقییه‌كان به‌تاڵكرده‌وه‌و خودی خۆی ده‌یان نووكته‌ی له‌سه‌ر خۆی گێڕاوه‌ته‌وه ته‌نانه‌ت له كاتی سه‌ردانی دۆستان و هاوڕێكانییدا به‌رده‌وام پرسیاری ئه‌وه‌ی لێ ده‌كردن چ نوكته‌یه‌كی تازه هه‌یه له‌سه‌ر مام.ئه‌م نه‌ریته هێنده ئاشكرابوو له دیداره ته‌له‌فزیۆنییه راسته‌وخۆ و تۆماركراوه‌كانیشدا به‌رجه‌سته ده‌بوو ئه‌و ده‌مه‌ی بۆ خۆش كردنی كه‌شی گفتوگۆ یان شكاندنی به‌سته‌ڵه‌ك یاخود نیشاندانی نوكته‌بازیی كۆمه‌ڵی كورده‌واریی و عێراقیی، سه‌رۆك مام جه‌لال نوكته‌ی له‌سه‌ر خۆی ده‌گێڕایه‌وه. هه‌ر بۆیه نووسه‌ر پێی وایه ڕه‌نگه سه‌رۆك مام جه‌لال تاكه سه‌ركرده‌ی جیهان بێت ئه‌م نه‌ریته‌ی داهێنابیت. مه‌عه‌د فه‌ییاز ده‌ڵێت له ماوه‌ی مانه‌وه‌و هاوڕێیه‌تیی كردنی سه‌رۆك مام جه‌لالدا بۆ نووسینی ئه‌م یاده‌وه‌رییه،له مانگی به‌هاردا سه‌ردانی ناوچه‌ی سورداشمان كردو سه‌رۆك مام جه‌لال زۆر دڵشادبوو كه ئه‌و خه‌ڵكه‌ی ده‌بینی بۆ كه‌یف و سه فا و سه‌یران وگه‌شتكردن هاتوون و ماڵێكی له دووره‌وه بینی كه خێزانێكی عه‌ره‌ب بوون .ئه‌ویش چوو سه‌ردانی كردن و زانی خه‌ڵكی ئه‌نبار بوون، دوای هه‌واڵ پرسین سه‌رۆك مام جه‌لال پێی وتن هیچ نوكته‌یه‌ك هه‌یه له‌سه‌ر من، خێزانه‌كه زۆر ترسان و وتیان نه‌خێر، مناڵێكیان وتی به‌ڵێ هه‌یه، دایك وباوكی لێی توڕه‌بوون به‌ڵام سه‌رۆك مام جه‌لال لێی نزیك بووه‌و وتی لێی گه‌ڕێن ئه‌مه سه‌رده‌می دیكتاتۆریه‌ت نییه كه گێڕایه‌وه مام جه‌لال زۆر پێكه‌نی و دڵخۆش بوو و به ڵێنی به كوڕه‌كه دا دیاری بۆ ڕه‌وانه بكات. – قه‌ناعتپێكردنی به‌رامبه‌ر له م كتێبه‌دا سه‌رۆك مام جه‌لال ڕووداوه‌كان وه‌ك خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌و له‌دوای هاتنی زه‌عیم عه‌بدولكه‌ریم قاسم و گه‌ڕانه‌وه‌ی بارزانی و كوده‌تاكان دژی قاسم و هاتنی عه‌بدولسه‌لام عارف و به عسییه‌كان وسه‌دام و گفتوگۆی وه‌فدی كوردیی و حكومه‌ته یه‌ك له‌دوا یه‌كه‌كانی عیراق. ئه‌وه‌ی سه‌رنجی خوێنه‌ر بۆ خۆی ڕاده‌كێشێت له یه‌كه‌م دیدارییدا له‌گه‌ڵ جه‌مال عه‌بدولناسر (1918- 1970 ) كه له ساڵی 1954 دا بووه رابه‌ری گه‌لی میسر و له 1956 یشه‌وه تا 1970 سه‌رۆكی ئه‌و وڵاته بوو، سه‌رۆك جه‌مال عه‌بدولناسر به قسه‌كانی مام و به‌ڵگه‌كانی له‌سه‌ر بوونی كێشه‌ی گه‌لی كورد سه‌رسام ده‌بێت و دواتر ده‌بنه هاوڕێ. به‌هه‌مان شێوه له‌گه‌ڵ هاواری بۆ مدیان سه‌ركرده و سه‌رۆكی جه‌زایر و سه‌ركرده‌كانی تری وڵاتانی عه‌ره‌بیی. خالێكی تری سه‌رنج ڕاكێش گفتوگۆی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان و حكومه‌تی عیراقه له ساڵی 1983 دا . له‌و باره‌یه‌وه مام هه‌موو گفتوگۆكه له سه‌ره‌تاوه تا كۆتایی به ووردیی ده‌گێڕێته‌وه كه چۆن سه‌دام به ڵێنی ئه‌وه‌ی به‌سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیی نیشتمانیی داوه كه هه‌موو به‌ڵێنه‌كان جێبه‌جێ بكات و له دوایین ساتی ڕۆژی ئیمزاكردنه‌كه‌دا كه ڕۆژی شه‌ممه بووه و به‌هۆی فشاری توركیاوه ڕێككه‌وتنه‌كه هه ڵوه‌شاوه‌ته‌وه و ئه‌مریكاش به ڵێنی ئه‌وه‌ی به‌سه‌دام داوه كه ڕژێمه‌كه‌ی ناڕوخێنێت. دروست بوونی ده‌وڵه‌تی كوردیی و ئاسته‌نگه‌كانی و لێكه‌وته‌كانی و بارودۆخی یه‌كێتیی نیشتمانیی و ڕاسپارده‌كانی سه‌رۆك مام جه‌لال بۆ بنیاتنانی ده‌وڵه‌تی دیموكرات و پێشكه‌وتنخواز داده‌نێم بۆ خوێنه‌ران تا خۆیان بیخوێننه‌وه. ناوی كتێب:. یاداشته‌كانی جه‌لال تاڵه‌بانی ، ساڵانی ئاگر و.به‌فر نووسه‌ر: مه‌عه‌د فه‌ییاز له بڵاوكراوه‌كانی خانه‌ی ستور بۆ په‌خش بڵاوكردنه‌وه2017 *مامۆستای زانكۆ.
created by Avesta Group and powered by Microsoft Azure